Kolej w obliczu wielkich wyzwań i wielkich szans

Hasło przewodnie tegorocznej edycji Forum Ekonomicznego – „Europa w obliczu nowych wyzwań” – bardzo trafnie opisuje dzisiejszą sytuację naszego kontynentu. Dwa lata zdominowane pandemią istotnie odbiły się nie tylko na polskiej, ale także na europejskiej i światowej gospodarce. Przyniosły nieznane nam do tej pory trudności, z którymi nadal się zmagamy. Udowodniły jednak także – co jest niezmiernie istotne dla naszej branży – wysoką odporność kolei na niepewność i trudności wywołane tak niespodziewanymi czynnikami, jak pandemia. Kolej funkcjonowała stabilnie, zachowując ciągłość swojej działalności operacyjnej, i nawet w czasie największych ograniczeń w zakresie mobilności społecznej i obostrzeń realizowała przewozy pasażerskie oraz utrzymała łańcuchy dostaw towarów. To niezmiernie ważny test, który kolej zdała bardzo dobrze. To także bardzo ważna lekcja na przyszłość w kontekście rozwoju transportu w naszym kraju.

Obecnie, bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, transport kolejowy ma do odegrania kluczową rolę, nie tylko w naszym kraju, ale na całym świecie. Szczególnie w zakresie osiągnięcia celów środowiskowych, poprzez skuteczną transformację klimatyczną w ramach dekarbonizacji i cyfryzacji usług transportowych. Transport kolejowy ma szansę stać się jednym z najistotniejszych instrumentów pozwalających państwom europejskim osiągnąć cele klimatyczne. W ostatnim czasie w debacie publicznej szczególnie ważnym aspektem jest niska emisyjność kolei. Warto zauważyć, że podróż pociągiem charakteryzuje się ponad trzykrotnie mniejszą emisją dwutlenku węgla niż przejazd samochodem oraz ośmiokrotnie mniejszą niż przelot samolotem. Dziś większość z nas zdaje sobie sprawę z faktu, że kolej to najbezpieczniejszy i najbardziej ekologiczny środek transportu. Dobrze zarządzana i odpowiednio dofinansowana może być również ważnym elementem polityki społecznej – narzędziem zwiększającym mobilność obywateli i tym samym eliminującym różnego rodzaju wykluczenia, na przykład w dostępie do rynku pracy i usług publicznych. Ale cele klimatyczne to nie jedyne wyzwania, jakie czekają nas w kolejnych latach. Poza odbudową po okresie pandemicznym przed sektorem kolejowym stoją także olbrzymie wyzwania z agendy europejskiej, związane m.in. ze stałą koniecznością podnoszenia konkurencyjności, badaniami i rozwojem, bezpieczeństwem oraz interoperacyjnością.

Do wszystkich tych ambitnych wyzwań dołączyły także tragiczne doświadczenia i niezwykle ważne wyzwania, związane z wojną, która prowadzona jest tuż za polską granicą. Choć wydawało się to nieprawdopodobne, znów znaleźliśmy się w sytuacji konfliktu zbrojnego w Europie. W Ukrainie – niepodległym, uznanym na arenie międzynarodowej państwie – kolejny już miesiąc toczą się krwawe walki. Unaoczniło to jeszcze raz fakt, że w czasie kryzysu militarnego sprawny i bezpieczny transport kolejowy odgrywa niezwykle ważną rolę. Udowodniły to Koleje Ukraińskie, ewakuując uchodźców z zagrożonych terenów, zapewniając zaopatrzenie armii i transport ładunków humanitarnych. Kolej w Europie stanowi system naczyń połączonych, dlatego agresja Rosji na Ukrainę spowodowała reakcję kolei europejskich, które szybko zareagowały na nową, niełatwą sytuację i dostosowały swoją działalność, w różnych obszarach, do nowych potrzeb. Znaczenie kolei w trudnych czasach, już w pierwszych dniach agresji Rosji na Ukrainę, udowodniły także spółki z Grupy PKP. Współpraca z Kolejami Ukraińskimi, realizowana w tak niezwykle trudnych warunkach, przebiegała bardzo sprawnie. Dziś jesteśmy o krok dalej, choć wojna nadal trwa. Rozmawiamy o przyszłości Ukrainy i planujemy dalsze, wspólne działania. To ważne, nowe wyzwanie, które stoi przed naszym krajem i całą Europą.

Krzysztof Mamiński, prezes zarządu Polskich Kolei Państwowych S.A. i przewodniczący Międzynarodowego Związku Kolei (UIC)